Abraham Boguchwał Werner

Geolog światowej sławy, profesor Akademii Górniczej we Freibergu, Abraham Boguchwał Werner pochodził z Osiecznicy. Przyszedł na świat 25 września 1749 r. (niektóre źródła podają również 1750 r.) w rodzinie Abrahama Dawida Wernera, inspektora hut żelaza hrabiów zu Solms-Baruth z Kliczkowa. Już od najmłodszych lat wykazywał zainteresowanie mineralogią, petrografią i górnictwem. Jego zainteresowania wspierał ojciec, który stworzył Abrahamowi pierwszy zbiór minerałów.

Do dziesiątego roku życia nie uczęszczał do żadnej szkoły. Początkowo pobierał nauki u pastora Rothego z Tomisławia, a później w Boleslawcu (1760-1764). Dzięki wsparciu ojca młody chłopak znalazł zatrudnienie jako pisarz w hutach w Osiecznicy i Ławszowej. Nadmierna pilność w wykonywaniu obowiązków szybko spowodowała u młodzieńca problemy ze zdrowiem. W wieku 18 lat musiał udać się na kurację do Karlowych Warów. Podczas podróży odwiedził Freiberg, górnicze miasto leżące u podnóża Rudaw, którym się zachwycił. Niebawem zapisał się na wykłady w świeżo utworzonej tam Akademii Górniczej. We Freibergu nie ograniczał się bynajmniej do słuchania uczonych profesorów i odrabiania zadań domowych. Żywo interesowała go także praca górników i w tym celu często zjeżdżał do szybów kopalnianych. W 1771 r. rozpoczął dalsze studia na uniwersytecie lipskim, by cztery lata później powrócić do Freibergu ale już jako akademicki profesor.

Wielką zasługą Wernera było wprowadzenie na Akademii Górniczej wykładów z dziedziny geologii, zwanej wówczas geognozją. Ponieważ w historii nikt jeszcze nie traktował geologii jako samodzielnej nauki, uważa się Wernera za ojca tej gałęzi wiedzy. Dokonał wielu cennych dla geologii ustaleń. Przede wszystkim stworzył systematykę skał i minerałów opierając się na ich cechach zewnętrznych. W 1785 r. dokonał klasyfikacji i ustalił nomenklaturę skał. Jego prace wniosły wiele nowego do geologii, choć reprezentowały skrajny neptunizm, czyli teorię mówiąca, iż wszystkie skały, także magmowe, są osadami powstałymi w wodzie. Największą zasługą Wernera było stworzenie pierwszej w historii szkoły geologicznej. Jego uczniowie przyczynili się do szybkiego rozwoju tej gałęzi wiedzy.

Werner już za życia był niemalże legendą. Zakładano towarzystwa naukowe jego imienia (np. w Edynburgu w Szkocji). Ze wszystkich krajów Europy a nawet Ameryki Północnej przybywali do Freibergu młodzi ludzie, aby móc się kształcić pod kierunkiem „ojca geologii”. O popularności wielkiego syna Osiecznicy może świadczyć następujące wydarzenie. Otóż pewnego razu Werner otrzymał list od wielbiciela, który nie znając miejsca zamieszkania sławnego profesora zaadresował go jedynie słowami: „Werner w Europie”. Pomimo licznych propozycji objęcia posady na zagranicznych uniwersytetach (i to propozycji lepiej płatnych) Werner do końca życia pozostał wierny swej uczelni. Zmarł 30 czerwca 1817 r. w Dreźnie. Ciało wielkiego geologa spoczęło w prastarej katedrze we Freibergu. W 1800 r. na jego cześć portugalski profesor J. B. d’Andrada nazwał nowo odkryty minerał wernerytem (obecna jego nazwa – skapolit). Spośród jego wielu uczniów można wymienić m.in. Aleksandra von Humboldta, Leopolda von Bucha, Fryderyka Mohsa, Fryderyka von Hardenberga (Novalisa), a ponadto Józefa Domeykę, Stanisława Dunin-Borkowskiego, czy Jerzego Bogumiła Koreńskiego.