Albrecht Eusebiusz Wacław von Wallenstein

Albrecht Eusebiusz Wacław von Wallenstein (właściwie Waldstein), a w języku czeskim Albrecht Václav Eusebius z Valdštejna, urodził się 14 września 1583 r. Heřmanicach koło Nachodu. Był jednym z najwybitniejszych wodzów wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Urodził się w niezamożnej rodzinie szlacheckiej wyznania protestanckiego (bracia czescy). W wieku jedenastu lat został sierotą. Przygarnięty przez wuja ze strony matki, uczył się w szkole braci czeskich w Košumberku, a od jesieni 1597 r. w protestanckim gimnazjum łacińskim w Złotoryi. Od 1599 r. studiował na protestanckiej Akademii w Altdorfie koło Norymbergi. Po śmierci swego wuja Wallenstein udał się w „wielką podróż” do Włoch, gdzie studiował matematykę i astronomię na uniwersytetach w Bolonii i Padwie. W 1602 r. wstąpił na służbę margrabiego Karola von Burgau i prawdopodobnie w tym czasie przeszedł na katolicyzm. W latach 1604-1605 brał udział w zwalczaniu węgierskiego powstania antyhabsburskiego. Kampanię zakończył w stopniu pułkownika. W 1609 r. ożenił się z bardzo bogatą wdową, szlachcianką morawską Lukrecją Nekesch von Landek, której majątek był oszacowany na 400 tys. guldenów.

Po jej śmierci Wallenstein stał się właścicielem rozległych włości na Morawach. Majątek ten pozwolił Wallensteinowi na wyekwipowanie oddziału kawalerii (200 szabel) z którym walczył w 1617 r. pod sztandarami arcyksięcia Ferdynanda, późniejszego cesarza, z wojskami Wenecji. Po wybuchu powstania w Czechach stanął po stronie Habsburgów. Brał udział w bitwie pod Biała Górą koło Pragi (1620) i z polecenia cesarza zajął oraz spacyfikował północno-zachodnie Czechy. W 1620 r. Wallenstein otrzymał od Ferdynanda II skonfiskowane von Redernom dobra Frydlant i Liberec. Początkowo dobra te Wallenstein trzymał tytułem zastawu, ale w 1622 r. przeszły na jego dziedziczną własność. Potrzebujący gotówki cesarz sprzedał Wallensteinowi włości za 150 tys. guldenów. Dwa lata później Wallensteinowi nadano tytuł księcia frydlanckiego. W 1621 r. został dowódcą wojsk cesarskich na Morawach, zaś rok później otrzymał funkcję gubernatora Czech. Jego rola na dworze cesarskim wzrosła po poślubieniu w 1623 r. Izabeli Harrach, córki ministra cesarskiego barona Karola Harracha.

W roku 1626 Wallenstein zaproponował cesarzowi Ferdynandowi utworzenie armii, która miałaby walczyć z protestantami na północy Niemiec. Zdobyta wcześniej reputacja szybko teraz przyniosła efekty i wkrótce pod jego rozkazy zgłosiło się 30 tysięcy żołnierzy. Po rozbiciu Mansfelda pod Dessau Wallenstein oczyścił w roku 1627 Śląsk z niedobitków jego wojsk. Odkupił wówczas od cesarza księstwo żagańskie. Połączywszy swe wojska z armią Tillyego walczył z królem duńskim Christianem IV za co otrzymał księstwo Meklemburgii. Nie powiodła się Wallensteinowi próba opanowania Stralsundu, który otrzymał pomoc szwedzko-duńską. Jednakże dzięki geniuszowi Wallensteina udało się powstrzymać inwazję wojsk duńskich w bitwie pod Wołogoszczą. Sukcesy Wallensteina, jego ambicje i rekwizycje dokonywane przez jego wojska (podlegli mu żołnierze nie pobierali żołdu ze szkatuły cesarza i żyli wyłącznie z łupów) przysporzyły mu wielu wrogów. Pod wpływem doradców cesarz Ferdynand II odsunął Wallensteina od armii jesienią 1630 r. Już po paru latach cesarz zmuszony był prosić go o powrót.

Sukcesy wojsk Gustawa Adolfa Wazy nad wojskami cesarskimi przeraziły dwór wiedeński. Wiosną 1632 r. Wallenstein zorganizował nową armię i wyruszył w pole. Wypędził wojska saskie z Czech i skierował swe siły przeciw Szwedom. W bitwie pod Alte Veste koło Norymbergi zmusił do odwrotu niepokonanego dotąd Gustawa Adolfa. Wprawdzie w listopadzie 1632 r. wojska cesarskie Wallensteina przegrały bitwę pod Lützen, lecz Szwedzi stracili w bitwie swego genialnego wodza. Podczas kampanii roku 1633 Wallenstein przejawiał niechęć do atakowania wojsk nieprzyjacielskich. Planował przejście na stronę protestancką a do swych planów wciągnął Saksonię, Brandenburgię, Szwecję i Francję. Wskutek fiaska tych rozmów zmuszony był podjąć działania ofensywne przeciw Szwecji i Saksonii odnosząc w październiku 1633 r. swe ostatnie zwycięstwo pod Ścinawą na północ od Legnicy. W grudniu udał się z armią na leże zimowe do Czech w okolice Pilzna. Otrzymawszy dowody zdrady swego wodza cesarz ogłosił księcia frydlanckiego zdrajcą. Zdając sobie sprawę z niebezpieczeństwa Wallenstein postanowił przedrzeć się ze swym oddziałem w stronę pozycji szwedzkich. 25 lutego 1634 r. Wallenstein został zamordowany w Chebie przez oficerów wiernych cesarzowi.