Hieronim Wietor

Hieronim Wietor (ok. 1480-1546/1547)
Należał do najwybitniejszych drukarzy epoki jagiellońskiej i sprawował funkcję nadwornego typografa królewskiej kancelarii Zygmunta Starego. Prawdziwe jego nazwisko brzmiało Büttner, oznaczające po polsku Bednarz, a przetłumaczone na łacinę – Vietor. Urodził się w Lubomierzu, z którego pochodziło wielu znanych drukarzy epoki Renesansu. Po opuszczeniu rodzinnego miasta Hieronim Wietor studiował w latach 1497-1508 w Krakowie.

Ukończywszy edukację na Akademii Krakowskiej zajął się w stolicy Polski introligatorstwem i drukarstwem. Prawdopodobnie nie mogąc przełamać monopolu oficyny wydawniczej Jana Hallera przeniósł się do Wiednia, gdzie założył swój własny warsztat, w którym wydał wiele dzieł związanych z Polską i dedykowanych królowi polskiemu. Jednak już w 1517 r. powrócił do Krakowa. Początkowo współpracował z kuzynem Markiem Szarfenbergiem, lecz po 1518 r. rozwinął własną wielką drukarnię w wieży przy Bramie Skawińskiej (zburzonej w 1816 r.) na Kazimierzu. W 1522 r. przy drukarni wzniósł także młyn papierniczy W 1527 r. otrzymał godność typografa królewskiej kancelarii Zygmunta Starego. W historii drukarstwa polskiego zapisał się wprowadzając nowe kroje czcionek m.in. antykwę Jensona oraz kursywę Manutiusa, które stosował do dzieł łacińskich oraz polską czcionkę drukarską. Jego druki znane były z wysokiego poziomu edytorskiego, artystycznego i technicznego, a on sam nazywał siebie chalcographus accuratissimus – drukarz najstaranniejszy. Wykorzystywał w swych pracach doskonałe drzeworyty i utrzymywał kontakty z wieloma humanistycznymi autorami.

Wokół swej oficyny zebrał szerokie grono pisarzy i tłumaczy wywodzących się głównie spośród bakałarzy Akademii Krakowskiej. Spod jego prasy wychodziły dzieła Erazma z Rotterdamu, Stanisława Hozjusza, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Marcina Kromera, Andrzeja Krzyckiego i in. W jego pracowni ukazywały się druki starożytne i jemu współczesne, powieści, podręczniki, słowniki, modlitewniki, druki urzędowe i gramatyki a także literatura religijna i plebejska (m.in. pierwsze polskie wydanie Dyla Sowizdrzała). Były to dzieła pisane po łacinie, grecku, niemiecku, polsku a nawet węgiersku (w drukarni Wietora wydrukowano w 1527 r. pierwszą węgierską książkę). W sumie spod jego prasy wyszło ponad 550 tytułów. W I połowie XVI w. 1/3 tytułów wydawanych w Krakowie przypada na oficynę Wietora.

Wietor zasłynął wydając "Chronica Polonorum" (1519 i 1521) – historię Polski Macieja Miechowity, "Żywot Pana Jezu Krysta" Baltazara Opecia (1522) oraz pierwszą powieść po polsku "Rozmowy, które myał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprośnym" (1521). W 1532 r. wydał "Psałterz krakowski" – jedno z pierwszych polskich tłumaczeń Psałterza. Z drukarni Wietora wyszedł również pierwszy podręcznik do nauki języka polskiego języka pt. „Polskie książeczki ku uczeniu się polskiego”.

Hieronim Wietor zmarł w Krakowie pod koniec 1546 lub na początku 1547 r. Jego żona, Barbara prowadziła oficynę wydawniczą do 1550 r. Później kierował nią Łazarz Andrysowic ze Strykowa, czeladnik, za którego wyszła wdowa. Oficynę zwano wtedy Łazarzową. Po jego śmierci w 1577 r. odziedziczył ją syn Barbary i Łazarza, Jan Januszewski (zm. w 1613 r.). Wyniósł on ją na wyżyny ówczesnego drukarstwa. To on wydał m.in. Biblię Wujka (1599) i dzieła Jana Kochanowskiego.